Pyskata bohaterka Uwolniona z rosyjskiego więzienia pilotka Nadia Sawczenko błyskawicznie zyskała status bohaterki narodowej. Populistyczna gwiazda ukraińskiej polityki chętnie uderza w nacjonalistyczne tony - ku zadowoleniu wielu wyborców i konsternacji ekipy rządzącej.
Kilkadziesiąt osób demonstruje przed siedzibą prezydenta w Kijowie. To żony i matki żołnierzy, którzy wpadli w ręce prorosyjskich separatystów podczas walk we wschodniej Ukrainie.
Kobiety trzymają zdjęcia i dokumenty, ilustrujące losy bliskich. Separatyści przetrzymują w więzieniach około stu żołnierzy ukraińskich sił rządowych. Nikt nie zna dokładnej liczby.
- Niech prezydent jak najszybciej zarządzi wymianę jeńców - woła przez megafon jedna z kobiet. Ma ciemne, krótko obcięte włosy, czarną bluzkę i spodnie. - Żądam, by urzędnicy kancelarii spotkali się z rodzinami żołnierzy!
Tą kobietą jest Nadia Sawczenko, 35-letnia porucznik lotnictwa ukraińskiego o przezwisku "Kula". Pierwsza ukraińska kobieta-pilot samolotu bojowego ma na koncie 170 wylatanych godzin, 45 skoków spadochronowych. Rozmawia po ukraińsku, formułuje krótkie zdania. Wyrzuca je z szybkością karabinu maszynowego.
Sawczenko spędziła 709 dni w rosyjskiej niewoli. Krótko po rozpoczęciu wojny na wschodzie Ukrainy pojmali ją separatyści i w tajemniczych okolicznościach wywieźili do Rosji, gdzie natychmiast trafiła do więzienia. Oskarżono ją o celowe nakierowanie ognia artyleryjskiego na dwóch rosyjskich dziennikarzy przebywających na froncie w Ługańsku. Sawczenko uznano winną śmierci reporterów i po pokazowym procesie skazano na 22 lata pobytu w kolonii karnej. Pod naciskiem międzynarodowej opinii publicznej Władimir Putin ułaskawił pilotkę pod koniec maja. Tego samego dnia wróciła na Ukrainę.
Sawczenko stała się wschodzącą gwiazdą ukraińskiej polityki, deputowaną do parlamentu. Prowadzi w najnowszym rankingu najbardziej popularnych ukraińskich polityków. Uzyskała pozytywne oceny aż od 45-procent respondentów. Działalność prezydenta Petro Poroszenko spotkała się z przychylnością zaledwie trzech procent Ukraińców.
Sawczenko cieszy się ogromną popularnością zwłaszcza na prowincji za żołnierskie, niewybredne słowa krytyki pod adresem elit politycznych. Nadia wyraża gniew zwykłych ludzi na rządzących i rosnące zniecierpliwienie społeczeństwa z powodu przedłużającego się konfliktu zbrojnego, który pochłonął prawie 10 tys. ofiar.
Bomba zegarowa
Zachodni obserwatorzy w Kijowie twierdzą, że była pilotka wojskowa stała się poważnym zagrożeniem dla prezydenta, rządu i partii politycznych. Próbują rozbroić bombę zegarową o nazwie Nadia Sawczenko. Na razie wybrali milczenie.
Tymczasem Sawczenko rozpoczęła strajk głodowy, by zwiększyć presję na prezydenta i zmusić go do działania w sprawie uwolnienia jeńców wojennych z rąk separatystów. Mimo apeli żaden z urzędników kancelarii, nie mówiąc o Petro Poroszence, nie wyszedł do demonstrujących żon i matek. - Ktoś musi wreszcie przystąpić do negocjacji z przywódcami donbaskich separatystów w sprawie wymiany jeńców wojennych - uważa Sawczenko. - Dzieci Poroszenki nie gniją w niewoli. Gwiżdże na los waszych synów - grzmi deputowana. Zgromadzone kobiety potakują smutno głowami.
Sawczenko opowiada, że matki żołnierzy przetrzymywanych przez separatystów od dwóch lat zabiegają o spotkanie z prezydentem. Nie zostawia na polityku suchej nitki. - Zachowuje się jak gnój, ostatni drań. Nawet nie raczył wyjść do demonstrujących kobiet, choć niektóre mdlały w upalnym słońcu. Traktuje naród jak bydło. Na koniec stwierdza: - Dla mnie Poroszenko nie jest już prezydentem Ukrainy, tylko zwyczajnym zerem.
I pomyśleć, że zaledwie trzy miesiące temu Poroszenko wysłał samolot prezydencki do Rostowa nad Donem w Rosji, gdzie Nadia Szewczenko odbywała karę więzienia. Wróciła do kraju na pokładzie rządowej maszyny.
Władze w Kijowie zgotowały jej triumfalny powrót. Na płycie lotniska w Boryspolu pod Kijowem powitała ją była premier, Julia Tymoszenko. Dzięki jej poparciu Sawczenko trafiła do polityki. Podczas pobytu w więzieniu żołnierka z sukcesem wystartowała w wyborach parlamentarnych i została posłanką z ramienia partii Batkiwszczyna. Petro Poroszenko odznaczył Nadię złotą gwiazdą Bohatera Ukrainy za "niezłomny charakter, odwagę cywilną i ofiarną służbę dla narodu ukraińskiego".
Wydawało się, że w osobie Sawczenko jej rodacy znaleźli tak bardzo potrzebny symbol, jednoczący kraj w środku wojny i kryzysu gospodarczego. Ukraińska Joanna d'Arc stała się bohaterką narodową, przywróciła rodakom wiarę w pokonanie potężnego wroga na wschodzie kraju.
Po powrocie z niewoli zaczęła jeździć po całym kraju. Odwiedziła hutników i hodowców bydła, załogi okrętów wojennych na Morzu Czarnym i pierwszą linię frontu w Doniecku. Jej znakiem rozpoznawczym stał się agresywny populizm. Nie zostawia suchej nitki na rządzących i oligarchach.
"Zrobili ze mnie ikonę"
Często zrywa się skoro świt i idzie spać dopiero następnego dnia o czwartej nad ranem. Codziennie otrzymuje po 200 listów. - Niektórzy nadawcy mają całkowicie mylne wyobrażenie o mojej osobie - przyznaje. - Proszą, bym ich odwiedziła i wymieniła przepaloną żarówkę na klatce schodowej. Tłumaczą, że skoro modlili się za mnie, gdy siedziałam w więzieniu, to teraz powinnam im się jakoś odwdzięczyć. Zrobili ze mnie ikonę, wierzą mi bezgranicznie. Myślą, że z moją pomocą w kraju wydarzy się cud.
Kto chce zrozumieć awans Sawczenko na symbol narodowy Ukrainy, ten powinien obejrzeć wideo z pierwszych przesłuchań. Nagranie powstało tuż po zatrzymaniu pilotki w czerwcu 2014 roku. Nie wiadomo jak trafiło do internetu. Chodzą słuchy, że wrzucił je do sieci ktoś z bliskiego otoczenia separatystów. Nie wiadomo, co nim kierowało. Niezłomna postawa Sawczenki widoczna na filmie uczyniła z niej w oczach Ukraińców męczennicę i bohaterkę narodową. (...)
Wzięta do niewoli pilotka nie dała się zastraszyć. - Nie boję się śmierci - oświadczyła podczas jednego z przesłuchań. - Świadomie wyruszyłam na front. Być może zginę, ale w tej walce mój los nie ma znaczenia - rzuciła śledczemu prosto w twarz. (...)
Zaliczyła męczącą odyseję po rosyjskich więzieniach. Najpierw trafiła do Woroneża, potem na obserwację w moskiewskim Instytucie Psychiatrii Sądowej. Ostatecznie znalazła się w kolonii karnej w obwodzie rostowskim nad Donem.
Proces Nadii odbywa się w Doniecku. W marcu 2016 roku występuje przed sądem z ostatnim słowem, przekształcając je w mowę oskarżycielską. - Nie przyznaję się do winy, nie uznaję wyroku ani sądu rosyjskiego. To farsa zainscenizowana przez marionetki Kremla. Putin jest tyranem z nawykami imperialistycznymi, kompleksami Napoleona i Hitlera razem wziętych! - woła oskarżona z klatki, w której śledzi przebieg procesu. Potem zwraca się do sędziego: - Oto moje ostatnie słowo, i pokazuje środkowy palec.
Podczas odbywania kary więzienia rozpoczęła protest głodowy. Nie jadła prawie trzy miesiące. Z powodu skrajnego osłabienia trafiła do więziennego szpitala. Czy naprawdę była gotowa umrzeć?
- Postawiłam wszystko na jedną kartę. Wiedziałam, że Rosja tak, czy inaczej odeśle mnie na Ukrainę - żywą lub martwą, ale odeśle! - wspomina Sawczenko. Jej słowa brzmią wiarygodnie. Nadia jest nieustraszoną kobietą.
Rogaty charakter
W celi więziennej napisała swoją autobiografię. W książce "Nadia Sawczenko. Więzień Putina" (tytuł oryginału "Mocne imię Nadzieja") dekoratorka wnętrz i niedoszła dziennikarka wyznała, że od dziecka marzyła o lataniu. Po przerwaniu studiów dziennikarskich zaciągnęła się do wojska. Najpierw służyła jako radiotelegrafistka w jednostce łączności wojsk kolejowych. To jedyne stanowisko dla kobiet w patriarchalnej armii ukraińskiej. Nadia nie dała za wygraną i dość szybko przeniosła się do brygady komandosów. Ukończyła z przygodami elitarny Charkowski Uniwersytet Sił Powietrznych - jako pierwsza kobieta. Dwukrotnie wyrzucano ją z uczelni i dwukrotnie przyjmowano. Według jednej wersji powodem był niechętny stosunek dowództwa do kobiet w armii. Według innej niesubordynacja i rogaty charakter studentki. Koniec końców Nadia obroniła dyplom i została pierwszą kobietą-pilotem samolotu bojowego na Ukrainie.
Była jedyną kobietą-żołnierzem w ukraińskim kontyngencie sił pokojowych w Iraku w 2004 roku. Miała wówczas 23 lata. W autobiografii zdradza, że na misji w Iraku dostała dwie propozycje małżeństwa. Książę iracki oferował za jej rękę 50 tys. dolarów. Iracki policjant próbował zdobyć jej serce za dwa barany.
Kijowskie elity polityczne powinny koniecznie przeczytać autobiografię Sawczenki. Wówczas nie byłyby zaskoczone zachowaniem protegowanej. Pilotka nigdy nie ukrywała, że jest "bardzo twarda, zdecydowana, nieprzekupna i prostą drogą zmierza do wyznaczonego celu".
Stało się to, co musiało się stać. W ciągu trzech miesięcy po powrocie z niewoli Sawczenko zaszokowała elity polityczne kraju. Okazało się, że na bohaterkę narodową wykreowano kobietę, która w dość specyficzny sposób wykorzystuje bonus sympatii i kredyt zaufania. Żaden z ukraińskich technokratów już nie mówi o "naszej Nadii" tylko o "niesterowalnej torpedzie", "putinowskim koniu trojańskim", a nawet "zdrajczyni", która jak najszybciej powinna znaleźć się w szpitalu psychiatrycznym. Joanna d'Arc przeobraziła się w ukraiński wariant Donalda Trumpa.
Nadia Sawczenko jest sama sobie winna, bo od samego początku łamała utarte konwencje. Pojawiła się boso w parlamencie. Na przyjęciu zorganizowanym na jej cześć jednym słowem nie podziękowała głowie państwa za pomoc w uwolnieniu jej z rosyjskiego więzienia. Każdy wywiad trącił skandalem - wzbudzał wiele kontrowersji i falę krytycznych komentarzy.
Ledwo Sawczenko zaczęła stawiać pierwsze kroki w ukraińskiej polityce zakomunikowała: "Ukraińcy, jeśli chcecie, bym została prezydentem, to nim zostanę". Później ogłosiła, że chętnie stanie na czele ministerstwa obrony. Nie szczędziła ostrych słów pod adresem kolegów z ławy parlamentarnej. Zarzuciła im "kłamstwa, oszustwa i perfidię". - Mierzi mnie, że muszę siedzieć razem z nimi w Wierchownej Radzie - wyznała. (...) Chętnie zabiera głos nie tylko w kwestiach wojskowych. Krytykuje oligarchów za "kurczowe trzymanie się władzy", czy system wyborczy – "na Ukrainie nie ma warunków do przeprowadzenia uczciwych wyborów".
Lobbystka Putina
Największą burzę wywołała wypowiedź Sawczenki, że obie strony konfliktu powinny sobie wybaczyć, a władze w Kijowie rozpocząć dialog z separatystami z Donbasu i zakończyć blokadę regionu.
Tego rodzaju propozycje uchodzą na Ukrainie za antypaństwową herezję. "Nigdy nie będziemy rozmawiać z marionetkami Kremla i prosić o wybaczenie okupantów i terrorystów", napisał na Facebooku kolega Sawczenko z parlamentarnej ławy: "Nikt nie będzie pertraktował z karaluchami. Wytępimy separatystyczne robactwo gazem albo rozgnieciemy na krwawą miazgę."
Większość przedstawicieli elity politycznej Kijowa uważa Sawczenko za rosyjskiego szpiega albo przynajmniej lobbystkę Putina. Neurolog Denis Bogusz, były członek sztabu wyborczego prezydenta Poroszenki jest przekonany o tym, że nowa Nadia jest produktem indoktrynacji rosyjskich służb bezpieczeństwa - FSB. Przypuszcza że w więzieniu ją "przeprogramowali". Wykorzystano jej brak doświadczenia politycznego i zagrano na czułych strunach rozbuchanych ambicji. Tego rodzaju osobowości są bardzo podatne na manipulację. (...)
Sawczenko zachowuje się na ukraińskiej scenie politycznej niczym słoń w składzie porcelany. Może płaci frycowe za niewiedzę i naiwność albo celowo prowokuje i dolewa oliwy do ognia? Dobrze wie, że wielu polityków uważa ją za wichrzycielkę, ptaka, kalającego własne gniazdo. - Gdybym po powrocie z rosyjskiej niewoli wychwalała nasze władze, przekonywała, że Ukraina jest krainą mlekiem i miodem płynącą, a całą winę za problemy kraju zwaliła na Rosję - wówczas nadal miałabym status bohaterki - stwierdza. - Chciano ze mnie zrobić lalkę, bezwolne narzędzie w rękach polityków.
Sawczenko pracuje jak wół i zapewnia, że "przede wszystkim chcę się uczyć". (...) Od kiedy świeżo upieczona parlamentarzystka rzuciła się w wir polityki ma bardzo mocno wypełniony kalendarz. W poniedziałek spotkała się z przedstawicielami ONZ, wieczorem z mieszkańcami prowincji, a o trzeciej nad ranem zamierza pojechać do miasteczka w pobliżu granicy z Polską. W tamtejszym sądzie toczy się proces 21 dezerterów z armii ukraińskiej. Sawczenko uważa oskarżenia prokuratury za absurdalne. Kilka dni później leci do Sacramento w Kalifornii na zaproszenie tamtejszej diaspory ukraińskiej. To jej pierwsza podróż do Stanów Zjednoczonych. (...)
Nowa Utopia
Nadia nie założyła własnej rodziny. - Wyszłam za mąż za wojsko i Ukrainę - wyznała z jednym z wywiadów. Utrzymuje bardzo bliskie relacje z matką i siostrą. Jej sztab liczy pięciu asystentów. Wieczorami zamyka się w pokoju i przelewa na papier różne przemyślenia. W ciągu dwóch dni sama napisała tekst wystąpienia na pierwszej konferencji prasowej po powrocie z więzienia w Rosji. - Asystenci wykreślili kilka epitetów i poprawili błędy ortograficzne. Nic więcej - mówi.
Sawczenko zaproponowała, aby całkowicie zmienić konstytucję i podporządkować ją koncepcji restartu kraju pod nazwą "Narodowe państwo Ukraina". Obecnie kraj przypomina jeden wielki oligarchat, dlatego trzeba stworzyć od podstaw zręby nowej, ukraińskiej państwowości. Sawczenko chodzi po głowie zdecentralizowana republika o rozbudowanym samorządzie terytorialnym. Prezydent kraju powinien posiadać symboliczne uprawnienia, pełniąc jedynie funkcje ceremonialne i reprezentacyjne. Koncepcja nowej Ukrainy przypomina wiele aspektów życia mieszkańców fikcyjnej wyspy Utopii, opisanej pięćset lat temu przez oświeceniowego myśliciela, Tomasza Morusa.
Czy Sawczenko spełni pokładane w niej nadzieje i przyczyni się do ustabilizowania sytuacji na Ukrainie? Nikt tak otwarcie i bezkompromisowo nie obnaża problemów kraju i nie proponuje równie prostych, co populistycznych rozwiązań. Nadia ma w sobie coś szalonego i nieprzewidywalnego. Może stać się groźną konkurentką dla obecnej ekipy rządzącej, jeśli zdoła zbudować ruch polityczny wokół swojej osoby i pozyskać poparcie przeciwników Poroszenki.
Prezydent, który z taką pompą przyjął ukraińską żołnierkę z rosyjskiej niewoli, nabrał na jej temat wody w usta. Podobną strategię przyjęła Julia Tymoszenko, formalna patronka politycznej nowicjuszki. Wiele poglądów Sawczenko stoi w jaskrawej sprzeczności z oficjalnym stanowiskiem Batkiwszczyny. A przecież ikona walki z Rosją zasiada w Radzie Najwyższej właśnie z ramienia tego ugrupowania.
Powoli nabiera kształtu front oporu przeciwko narodowej bohaterce. - Wezwania do nowej rewolucji szkodzą Ukrainie - ostrzegł jeden z przedstawicieli rządzącego Bloku Petro Poroszenki. Obóz Tymoszenko apeluje do Sawczenko o "ostudzenie emocji i krótki urlop od polityki".
Prasa zagraniczna
przegląd raportu
Der Spiegel
Süddeutsche Zeitung
Więcej
Wiadomości › Prasa
16 wrz, 11:43
Pyskata bohaterka
Uwolniona z rosyjskiego więzienia pilotka Nadia Sawczenko błyskawicznie zyskała status bohaterki narodowej. Populistyczna gwiazda ukraińskiej polityki chętnie uderza w nacjonalistyczne tony - ku zadowoleniu wielu wyborców i konsternacji ekipy rządzącej.
Nadia Sawczenko
Foto: Reuters Nadia Sawczenko
Sawczenko: dziękuję polskim przyjaciołom za wsparcie
Zobacz więcej
Kilkadziesiąt osób demonstruje przed siedzibą prezydenta w Kijowie. To żony i matki żołnierzy, którzy wpadli w ręce prorosyjskich separatystów podczas walk we wschodniej Ukrainie.
Kobiety trzymają zdjęcia i dokumenty, ilustrujące losy bliskich. Separatyści przetrzymują w więzieniach około stu żołnierzy ukraińskich sił rządowych. Nikt nie zna dokładnej liczby.
- Niech prezydent jak najszybciej zarządzi wymianę jeńców - woła przez megafon jedna z kobiet. Ma ciemne, krótko obcięte włosy, czarną bluzkę i spodnie. - Żądam, by urzędnicy kancelarii spotkali się z rodzinami żołnierzy!
Tą kobietą jest Nadia Sawczenko, 35-letnia porucznik lotnictwa ukraińskiego o przezwisku "Kula". Pierwsza ukraińska kobieta-pilot samolotu bojowego ma na koncie 170 wylatanych godzin, 45 skoków spadochronowych. Rozmawia po ukraińsku, formułuje krótkie zdania. Wyrzuca je z szybkością karabinu maszynowego.
Sawczenko spędziła 709 dni w rosyjskiej niewoli. Krótko po rozpoczęciu wojny na wschodzie Ukrainy pojmali ją separatyści i w tajemniczych okolicznościach wywieźili do Rosji, gdzie natychmiast trafiła do więzienia. Oskarżono ją o celowe nakierowanie ognia artyleryjskiego na dwóch rosyjskich dziennikarzy przebywających na froncie w Ługańsku. Sawczenko uznano winną śmierci reporterów i po pokazowym procesie skazano na 22 lata pobytu w kolonii karnej. Pod naciskiem międzynarodowej opinii publicznej Władimir Putin ułaskawił pilotkę pod koniec maja. Tego samego dnia wróciła na Ukrainę.
Sawczenko stała się wschodzącą gwiazdą ukraińskiej polityki, deputowaną do parlamentu. Prowadzi w najnowszym rankingu najbardziej popularnych ukraińskich polityków. Uzyskała pozytywne oceny aż od 45-procent respondentów. Działalność prezydenta Petro Poroszenko spotkała się z przychylnością zaledwie trzech procent Ukraińców.
Sawczenko cieszy się ogromną popularnością zwłaszcza na prowincji za żołnierskie, niewybredne słowa krytyki pod adresem elit politycznych. Nadia wyraża gniew zwykłych ludzi na rządzących i rosnące zniecierpliwienie społeczeństwa z powodu przedłużającego się konfliktu zbrojnego, który pochłonął prawie 10 tys. ofiar.
Bomba zegarowa
Zachodni obserwatorzy w Kijowie twierdzą, że była pilotka wojskowa stała się poważnym zagrożeniem dla prezydenta, rządu i partii politycznych. Próbują rozbroić bombę zegarową o nazwie Nadia Sawczenko. Na razie wybrali milczenie.
Tymczasem Sawczenko rozpoczęła strajk głodowy, by zwiększyć presję na prezydenta i zmusić go do działania w sprawie uwolnienia jeńców wojennych z rąk separatystów. Mimo apeli żaden z urzędników kancelarii, nie mówiąc o Petro Poroszence, nie wyszedł do demonstrujących żon i matek. - Ktoś musi wreszcie przystąpić do negocjacji z przywódcami donbaskich separatystów w sprawie wymiany jeńców wojennych - uważa Sawczenko. - Dzieci Poroszenki nie gniją w niewoli. Gwiżdże na los waszych synów - grzmi deputowana. Zgromadzone kobiety potakują smutno głowami.
Sawczenko opowiada, że matki żołnierzy przetrzymywanych przez separatystów od dwóch lat zabiegają o spotkanie z prezydentem. Nie zostawia na polityku suchej nitki. - Zachowuje się jak gnój, ostatni drań. Nawet nie raczył wyjść do demonstrujących kobiet, choć niektóre mdlały w upalnym słońcu. Traktuje naród jak bydło. Na koniec stwierdza: - Dla mnie Poroszenko nie jest już prezydentem Ukrainy, tylko zwyczajnym zerem.
I pomyśleć, że zaledwie trzy miesiące temu Poroszenko wysłał samolot prezydencki do Rostowa nad Donem w Rosji, gdzie Nadia Szewczenko odbywała karę więzienia. Wróciła do kraju na pokładzie rządowej maszyny.
Władze w Kijowie zgotowały jej triumfalny powrót. Na płycie lotniska w Boryspolu pod Kijowem powitała ją była premier, Julia Tymoszenko. Dzięki jej poparciu Sawczenko trafiła do polityki. Podczas pobytu w więzieniu żołnierka z sukcesem wystartowała w wyborach parlamentarnych i została posłanką z ramienia partii Batkiwszczyna. Petro Poroszenko odznaczył Nadię złotą gwiazdą Bohatera Ukrainy za "niezłomny charakter, odwagę cywilną i ofiarną służbę dla narodu ukraińskiego".
Wydawało się, że w osobie Sawczenko jej rodacy znaleźli tak bardzo potrzebny symbol, jednoczący kraj w środku wojny i kryzysu gospodarczego. Ukraińska Joanna d'Arc stała się bohaterką narodową, przywróciła rodakom wiarę w pokonanie potężnego wroga na wschodzie kraju.
Po powrocie z niewoli zaczęła jeździć po całym kraju. Odwiedziła hutników i hodowców bydła, załogi okrętów wojennych na Morzu Czarnym i pierwszą linię frontu w Doniecku. Jej znakiem rozpoznawczym stał się agresywny populizm. Nie zostawia suchej nitki na rządzących i oligarchach.
"Zrobili ze mnie ikonę"
Często zrywa się skoro świt i idzie spać dopiero następnego dnia o czwartej nad ranem. Codziennie otrzymuje po 200 listów. - Niektórzy nadawcy mają całkowicie mylne wyobrażenie o mojej osobie - przyznaje. - Proszą, bym ich odwiedziła i wymieniła przepaloną żarówkę na klatce schodowej. Tłumaczą, że skoro modlili się za mnie, gdy siedziałam w więzieniu, to teraz powinnam im się jakoś odwdzięczyć. Zrobili ze mnie ikonę, wierzą mi bezgranicznie. Myślą, że z moją pomocą w kraju wydarzy się cud.
Kto chce zrozumieć awans Sawczenko na symbol narodowy Ukrainy, ten powinien obejrzeć wideo z pierwszych przesłuchań. Nagranie powstało tuż po zatrzymaniu pilotki w czerwcu 2014 roku. Nie wiadomo jak trafiło do internetu. Chodzą słuchy, że wrzucił je do sieci ktoś z bliskiego otoczenia separatystów. Nie wiadomo, co nim kierowało. Niezłomna postawa Sawczenki widoczna na filmie uczyniła z niej w oczach Ukraińców męczennicę i bohaterkę narodową. (...)
Wzięta do niewoli pilotka nie dała się zastraszyć. - Nie boję się śmierci - oświadczyła podczas jednego z przesłuchań. - Świadomie wyruszyłam na front. Być może zginę, ale w tej walce mój los nie ma znaczenia - rzuciła śledczemu prosto w twarz. (...)
Zaliczyła męczącą odyseję po rosyjskich więzieniach. Najpierw trafiła do Woroneża, potem na obserwację w moskiewskim Instytucie Psychiatrii Sądowej. Ostatecznie znalazła się w kolonii karnej w obwodzie rostowskim nad Donem.
Proces Nadii odbywa się w Doniecku. W marcu 2016 roku występuje przed sądem z ostatnim słowem, przekształcając je w mowę oskarżycielską. - Nie przyznaję się do winy, nie uznaję wyroku ani sądu rosyjskiego. To farsa zainscenizowana przez marionetki Kremla. Putin jest tyranem z nawykami imperialistycznymi, kompleksami Napoleona i Hitlera razem wziętych! - woła oskarżona z klatki, w której śledzi przebieg procesu. Potem zwraca się do sędziego: - Oto moje ostatnie słowo, i pokazuje środkowy palec.
Podczas odbywania kary więzienia rozpoczęła protest głodowy. Nie jadła prawie trzy miesiące. Z powodu skrajnego osłabienia trafiła do więziennego szpitala. Czy naprawdę była gotowa umrzeć?
- Postawiłam wszystko na jedną kartę. Wiedziałam, że Rosja tak, czy inaczej odeśle mnie na Ukrainę - żywą lub martwą, ale odeśle! - wspomina Sawczenko. Jej słowa brzmią wiarygodnie. Nadia jest nieustraszoną kobietą.
Rogaty charakter
W celi więziennej napisała swoją autobiografię. W książce "Nadia Sawczenko. Więzień Putina" (tytuł oryginału "Mocne imię Nadzieja") dekoratorka wnętrz i niedoszła dziennikarka wyznała, że od dziecka marzyła o lataniu. Po przerwaniu studiów dziennikarskich zaciągnęła się do wojska. Najpierw służyła jako radiotelegrafistka w jednostce łączności wojsk kolejowych. To jedyne stanowisko dla kobiet w patriarchalnej armii ukraińskiej. Nadia nie dała za wygraną i dość szybko przeniosła się do brygady komandosów. Ukończyła z przygodami elitarny Charkowski Uniwersytet Sił Powietrznych - jako pierwsza kobieta. Dwukrotnie wyrzucano ją z uczelni i dwukrotnie przyjmowano. Według jednej wersji powodem był niechętny stosunek dowództwa do kobiet w armii. Według innej niesubordynacja i rogaty charakter studentki. Koniec końców Nadia obroniła dyplom i została pierwszą kobietą-pilotem samolotu bojowego na Ukrainie.
Była jedyną kobietą-żołnierzem w ukraińskim kontyngencie sił pokojowych w Iraku w 2004 roku. Miała wówczas 23 lata. W autobiografii zdradza, że na misji w Iraku dostała dwie propozycje małżeństwa. Książę iracki oferował za jej rękę 50 tys. dolarów. Iracki policjant próbował zdobyć jej serce za dwa barany.
Kijowskie elity polityczne powinny koniecznie przeczytać autobiografię Sawczenki. Wówczas nie byłyby zaskoczone zachowaniem protegowanej. Pilotka nigdy nie ukrywała, że jest "bardzo twarda, zdecydowana, nieprzekupna i prostą drogą zmierza do wyznaczonego celu".
Stało się to, co musiało się stać. W ciągu trzech miesięcy po powrocie z niewoli Sawczenko zaszokowała elity polityczne kraju. Okazało się, że na bohaterkę narodową wykreowano kobietę, która w dość specyficzny sposób wykorzystuje bonus sympatii i kredyt zaufania. Żaden z ukraińskich technokratów już nie mówi o "naszej Nadii" tylko o "niesterowalnej torpedzie", "putinowskim koniu trojańskim", a nawet "zdrajczyni", która jak najszybciej powinna znaleźć się w szpitalu psychiatrycznym. Joanna d'Arc przeobraziła się w ukraiński wariant Donalda Trumpa.
Nadia Sawczenko jest sama sobie winna, bo od samego początku łamała utarte konwencje. Pojawiła się boso w parlamencie. Na przyjęciu zorganizowanym na jej cześć jednym słowem nie podziękowała głowie państwa za pomoc w uwolnieniu jej z rosyjskiego więzienia. Każdy wywiad trącił skandalem - wzbudzał wiele kontrowersji i falę krytycznych komentarzy.
Ledwo Sawczenko zaczęła stawiać pierwsze kroki w ukraińskiej polityce zakomunikowała: "Ukraińcy, jeśli chcecie, bym została prezydentem, to nim zostanę". Później ogłosiła, że chętnie stanie na czele ministerstwa obrony. Nie szczędziła ostrych słów pod adresem kolegów z ławy parlamentarnej. Zarzuciła im "kłamstwa, oszustwa i perfidię". - Mierzi mnie, że muszę siedzieć razem z nimi w Wierchownej Radzie - wyznała. (...) Chętnie zabiera głos nie tylko w kwestiach wojskowych. Krytykuje oligarchów za "kurczowe trzymanie się władzy", czy system wyborczy – "na Ukrainie nie ma warunków do przeprowadzenia uczciwych wyborów".
Lobbystka Putina
Największą burzę wywołała wypowiedź Sawczenki, że obie strony konfliktu powinny sobie wybaczyć, a władze w Kijowie rozpocząć dialog z separatystami z Donbasu i zakończyć blokadę regionu.
Tego rodzaju propozycje uchodzą na Ukrainie za antypaństwową herezję. "Nigdy nie będziemy rozmawiać z marionetkami Kremla i prosić o wybaczenie okupantów i terrorystów", napisał na Facebooku kolega Sawczenko z parlamentarnej ławy: "Nikt nie będzie pertraktował z karaluchami. Wytępimy separatystyczne robactwo gazem albo rozgnieciemy na krwawą miazgę."
Większość przedstawicieli elity politycznej Kijowa uważa Sawczenko za rosyjskiego szpiega albo przynajmniej lobbystkę Putina. Neurolog Denis Bogusz, były członek sztabu wyborczego prezydenta Poroszenki jest przekonany o tym, że nowa Nadia jest produktem indoktrynacji rosyjskich służb bezpieczeństwa - FSB. Przypuszcza że w więzieniu ją "przeprogramowali". Wykorzystano jej brak doświadczenia politycznego i zagrano na czułych strunach rozbuchanych ambicji. Tego rodzaju osobowości są bardzo podatne na manipulację. (...)
Sawczenko zachowuje się na ukraińskiej scenie politycznej niczym słoń w składzie porcelany. Może płaci frycowe za niewiedzę i naiwność albo celowo prowokuje i dolewa oliwy do ognia? Dobrze wie, że wielu polityków uważa ją za wichrzycielkę, ptaka, kalającego własne gniazdo. - Gdybym po powrocie z rosyjskiej niewoli wychwalała nasze władze, przekonywała, że Ukraina jest krainą mlekiem i miodem płynącą, a całą winę za problemy kraju zwaliła na Rosję - wówczas nadal miałabym status bohaterki - stwierdza. - Chciano ze mnie zrobić lalkę, bezwolne narzędzie w rękach polityków.
Sawczenko pracuje jak wół i zapewnia, że "przede wszystkim chcę się uczyć". (...) Od kiedy świeżo upieczona parlamentarzystka rzuciła się w wir polityki ma bardzo mocno wypełniony kalendarz. W poniedziałek spotkała się z przedstawicielami ONZ, wieczorem z mieszkańcami prowincji, a o trzeciej nad ranem zamierza pojechać do miasteczka w pobliżu granicy z Polską. W tamtejszym sądzie toczy się proces 21 dezerterów z armii ukraińskiej. Sawczenko uważa oskarżenia prokuratury za absurdalne. Kilka dni później leci do Sacramento w Kalifornii na zaproszenie tamtejszej diaspory ukraińskiej. To jej pierwsza podróż do Stanów Zjednoczonych. (...)
Nowa Utopia
Nadia nie założyła własnej rodziny. - Wyszłam za mąż za wojsko i Ukrainę - wyznała z jednym z wywiadów. Utrzymuje bardzo bliskie relacje z matką i siostrą. Jej sztab liczy pięciu asystentów. Wieczorami zamyka się w pokoju i przelewa na papier różne przemyślenia. W ciągu dwóch dni sama napisała tekst wystąpienia na pierwszej konferencji prasowej po powrocie z więzienia w Rosji. - Asystenci wykreślili kilka epitetów i poprawili błędy ortograficzne. Nic więcej - mówi.
Sawczenko zaproponowała, aby całkowicie zmienić konstytucję i podporządkować ją koncepcji restartu kraju pod nazwą "Narodowe państwo Ukraina". Obecnie kraj przypomina jeden wielki oligarchat, dlatego trzeba stworzyć od podstaw zręby nowej, ukraińskiej państwowości. Sawczenko chodzi po głowie zdecentralizowana republika o rozbudowanym samorządzie terytorialnym. Prezydent kraju powinien posiadać symboliczne uprawnienia, pełniąc jedynie funkcje ceremonialne i reprezentacyjne. Koncepcja nowej Ukrainy przypomina wiele aspektów życia mieszkańców fikcyjnej wyspy Utopii, opisanej pięćset lat temu przez oświeceniowego myśliciela, Tomasza Morusa.
Czy Sawczenko spełni pokładane w niej nadzieje i przyczyni się do ustabilizowania sytuacji na Ukrainie? Nikt tak otwarcie i bezkompromisowo nie obnaża problemów kraju i nie proponuje równie prostych, co populistycznych rozwiązań. Nadia ma w sobie coś szalonego i nieprzewidywalnego. Może stać się groźną konkurentką dla obecnej ekipy rządzącej, jeśli zdoła zbudować ruch polityczny wokół swojej osoby i pozyskać poparcie przeciwników Poroszenki.
Prezydent, który z taką pompą przyjął ukraińską żołnierkę z rosyjskiej niewoli, nabrał na jej temat wody w usta. Podobną strategię przyjęła Julia Tymoszenko, formalna patronka politycznej nowicjuszki. Wiele poglądów Sawczenko stoi w jaskrawej sprzeczności z oficjalnym stanowiskiem Batkiwszczyny. A przecież ikona walki z Rosją zasiada w Radzie Najwyższej właśnie z ramienia tego ugrupowania.
Powoli nabiera kształtu front oporu przeciwko narodowej bohaterce. - Wezwania do nowej rewolucji szkodzą Ukrainie - ostrzegł jeden z przedstawicieli rządzącego Bloku Petro Poroszenki. Obóz Tymoszenko apeluje do Sawczenko o "ostudzenie emocji i krótki urlop od polityki".
- Wyznaczyliśmy jej czerwoną, nieprzekraczalną linię - mówi Oleksiej Riabczyn, poseł Batkiwszczyny. Odwiedził Sawczenko w rosyjskim więzieniu na polecenie Julii Tymoszenko. - Nasze ugrupowanie opłaciło jej prawników, zapewniło mandat w parlamencie. Musimy się spotkać i poważnie porozmawiać: albo będzie prezentowała oficjalne stanowsko stanowisko partii albo się rozstaniemy - ostrzega
Nadia Sawczenko odparła, że w parlamencie reprezentuje jedynie naród, a nie jakiekolwiek ugrupowanie polityczne. Wszystko wskazuje na to, że we wrześniu spotka się z przywódcami separatystów w sprawie wymiany jeńców wojennych - przygotowania do rozmów są bardzo zaawansowane. Zanosi się na kolejną polityczną burzę.
http://wiadomosci.onet.pl/prasa/pyskata ... rka/p38e4qPozdrawiam - Thotal
)
