Hypatia z Aleksandrii
Hypatia, detal ze Szkoły ateńskiej Rafaela
Hypatia z Aleksandrii (gr. Ὑπατία, ur. ok. 355 lub 370 r., zm. w marcu 415 r. w Aleksandrii) – aleksandryjska filozofka neoplatońska, matematyczka; córka Teona z Aleksandrii. Zwana również "męczennicą nauki"[1]. Legenda przypisuje Hypatii wynalezienie astrolabium i rodzaju areometru.
Spis treści
Życie i działalność
Córka matematyka, astronoma i filozofa Teona z Aleksandrii, wykształcenie matematyczne odebrała najpewniej pod jego kierunkiem. Była aktywna na polu nauki i filozofii. Całe życie spędziła w Aleksandrii.
Nie zachowały się żadne jej pisma, ale można jej hipotetycznie przypisać współpracę z ojcem przy redakcji pism Ptolemeusza i Euklidesa. Wiadomo, że pracowała nad komentarzami i wydaniem traktatów "Arytmetyka" Diofantosa i "Stożkowe" Apoloniusza z Pergi. Nie można wykluczyć, że ostateczny kształt tych dzieł, jaki dotarł do naszych czasów, jak również "Almagestu" i "Tablic podręcznych" Ptolemeusza, jest dziełem Hypatii[2][3].
Nieco więcej wiadomo o jej działalności jako filozofa, szczególnie dzięki listom jej ucznia Synezjusza z Cyreny, biskupa Ptolemaidy. Utworzyła wokół siebie krąg oddanych uczniów, wspólnotę dążącą do wiedzy i poznania natury rzeczywistości, w oparciu o filozofię pitagorejsko-platońską. Hypatia wymagała od siebie i swych uczniów wysiłku umysłu, woli i wyrzeczeń. Jednocześnie jej postawa była tolerancyjna i odznaczała się otwartym spojrzeniem na problemy filozoficzne. Wśród jej uczniów byli obecni chrześcijanie i poganie, pochodzący nie tylko z Aleksandrii i Egiptu, ale z Syrii, Cylicji czy Konstantynopola. Jej uczniowie odpłacali jej przywiązaniem i miłością długo po osiągnięciu samodzielności, a nawet wysokich godności kościelnych.
Choć filozoficzny krąg jej uczniów miał charakter elitarny, Hypatia wykładała również publicznie matematykę i astronomię[4]. Wykłady prowadziła w swym domu, przed którym zbierały się tłumy entuzjastów i w miejskich salach wykładowych. Często jeździła powozem, zatrzymując się po drodze w instytucjach publicznych, rozmawiając z urzędnikami i dostojnikami. Była niezwykle szanowana wśród swoich zwolenników i uchodziła za autorytet moralny. Ceniono jej wiedzę, logikę i inne zalety intelektualne oraz cechy jej charakteru: umiar, dystynkcję w obejściu, prostotę ubioru, wstrzemięźliwość seksualną (do końca życia pozostała dziewicą), miłość do Aleksandrii, w której sprawy się angażowała.
Hypatia a chrześcijaństwo
Hypatia nie była praktykującą poganką. Nie chcąc dostarczać pretekstu chrześcijańskiej administracji miasta do ataku na siebie i swoich uczniów[5], respektowała prawodawstwo antypogańskie, nie uczęszczała do świątyń, nie uczestniczyła w protestach przeciwko burzeniu świątyń pogańskich, lub zamienianiu ich na chrześcijańskie kościoły. Nic nie wiadomo na temat jej postawy podczas burzenia Serapejonu w 391. Nie czyniła różnicy między swymi pogańskimi a chrześcijańskimi uczniami. Wyznawana wiara nie stanowiła dla niej żadnego problemu. Opiekowała się wszystkimi studentami, niezależnie od ich światopoglądu. Utrzymywała kontakty z urzędnikami cesarskimi i miejskimi, z których większość była chrześcijanami. Był nim również Orestes, cesarski prefekt. Dzięki temu cieszyła się powszechnym szacunkiem. Za czasów biskupa Teofila, odpowiedzialnego za zniszczenie Serapejonu, nie spotykały jej żadne szykany.
Śmierć
Ikona przedstawiająca Cyryla z Aleksandrii
Sytuacja zmieniła się po objęciu biskupstwa w 412 r. przez bratanka Teofila, Cyryla (późniejszego świętego Cyryla z Aleksandrii), który szybko popadł w konflikt z cesarskim prefektem i namiestnikiem Egiptu – Orestesem, przyjacielem Hypatii. Cyryl i inni księża zaczęli atakować aleksandryjską filozofkę i matematyczkę, oskarżając ją z ambon aleksandryjskich kościołów o czary i uprawianie satanizmu. Jednak przyczyny religijno-polityczne były tylko jednym z powodów ataku Cyryla na Hypatię. Cyryl zazdrościł aleksandryjskiej matematyczce popularności wśród mieszkańców Aleksandrii. Według najnowszych badań profesor Marii Dzielskiej, żywił do niej głęboką, patologiczną nienawiść:
„
...zarzuty stawiane Cyrylowi dotyczą ponadto głębszego aspektu sprawy niż tylko udziału w zewnętrznych manifestacjach wrogości i kłamstwa. Dotykają sfery jego psychologii i moralności. Cyryl uczynił coś, co można by określić naruszeniem zasad chrześcijańskiego porządku moralnego, któremu miał służyć. Stało się tak dlatego, że nie umiał pogodzić się z przegraną. Chciał być liderem społeczności aleksandryjskiej, a tymczasem to miejsce w kręgach elity zajmowała Hypatia... Pobudzało to jego ambicje, prowadziło do frustracji i patologicznej zawiści. Cyryl stawał się niebezpieczny. Aż trzy źródła mówią nam o zawiści Cyryla jako przyczynie śmierci Hypatii. Chodzi tutaj o Sokratesa, Hezychiusza i Damascjusza. Najcięższe, bezpośrednie, imienne oskarżenia o kierowanie się prymitywną, mroczną zawiścią wobec Hypatii spadają na Cyryla ze strony Damascjusza...[6].
”
W wyniku tego[7] w 415 r. Hypatia – według niektórych osoba w starszym wieku[8], według innych źródeł miała wówczas tylko 25 lat (Ch. Kingsley)[9], choć najczęściej w piśmiennictwie podawany jest wiek 45 lat – została zamordowana. Wywleczono ją z powozu przed kościołem Caseareum, zdarto z niej ubranie, wyłupiono jej oczy i zabito ostrakonami[10]. Ponieważ przywódcą tego mordu był chrześcijanin, lektor Piotr, rzuciło to – jak podaje Sokrates[11] – cień na Kościół aleksandryjski i na jego biskupa. Zwykle wyważony w swoich ocenach Sokrates jest pełen oburzenia na Cyryla[12]. Oskarża go również późniejszy neoplatoński filozof Damascjusz (462–544). Sokrates pisze też, że Hypatia będąc w przyjaźni z Orestesem, w opinii ludzi ze sfer kościelnych rzekomo przeszkadzała w pojednaniu między nim a biskupem miasta[8]. Orestes pozbawiony cennej sprzymierzeńczyni, w wyniku zabiegów Cyryla, stracił swe stanowisko.
Jak twierdzi Maria Dzielska, trudno jest udowodnić bezpośrednie wydanie rozkazu nakazującego zamordować Hypatię w określonym miejscu czy w określony sposób przez biskupa Cyryla, ale jednoznacznie ponosi on odpowiedzialność za to morderstwo[13]. Profesor Tadeusz Zieliński ze śmiercią Hypatii wiąże udział mnichów nitryjskich, których nazywa "czarną gwardią" takich biskupów jak Teofil czy Cyryl. Obciąża ich odpowiedzialnością nie tylko za śmierć Hypatii, ale także za zburzenie Serapejonu[14]. O udziale mnichów nitryjskich w wydarzeniach w Aleksandrii wspomina również Maria Dzielska[15]. Bestialski mord dokonany na aleksandryjskiej uczonej był czymś niespotykanym nawet na ówczesne czasy. Oburzenie obecne również wśród wielu chrześcijan odbiło się głośnym echem w starożytnym świecie. Śledztwo w sprawie śmierci aleksandryjskiej matematyczki oparło się nawet o dwór cesarski, jednak dzięki potędze i wpływom Cyryla nikogo nie ukarano[16][17].
http://pl.wikipedia.org/wiki/Hypatia_z_Aleksandrii
Do M. Kopernika było jeszcze daleko, oj daleko!
.....
Czy mogłabym prosić o jakiś osobisty kontakt do Pani? Ja w sprawie kluczy:)
jakich kluczy? 
